آشنایی با نخ پلی استر و انواع آن

انواع نخ پلی استر

نخ‌های پلی استری شامل انواع مختلفی هستند، که هر یک روش تولید، موارد مصرف، خواص و ویژگی مختلفی دارند و در گستره ای از کاربردها در صنعت نساجی به کار می‌روند. بطور کلی نخ  پلی استر بر سه نوع اصلی که در زیر ذکر شده است طبقه بندی می گردد:

• فیلامنتی
• نخ اسپان
• تکسچره

نخ فیلامنتی

نخ فیلامنت ترکیبی از لایه های الیاف است که با دستگاه نخ ریسی تولید می شود. این نخ می تواند تابیده شود و هم تابیده نشود که درآن الیاف به طور موازی در کنار هم قرار داده می شوند به طوری که از هم جدا نشوند. این نوع نخ ها در دو دسته مونو فیلامنت و مولتی فیلامنت (چند فیلامنتی) تقسیم می شوند که به صورت استحکام بالا برای مصارف صنعتی و استحکام معمولی برای مصارف بافندگی تولید می گردد.

انواع نخ فیلامنتی

POY: نخی که به عنوان ماده اولیه در فرآیند تکسچرایزینگ در تولید نخ های DTY ،ATY  و همچنین در تولید نخ ITY مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از اینکه چیپس های پلی استر بوسیله اکسترودر از رشته ساز عبور داده شد و فیلامنت های پیوسته تولید شد در فرآیند بعدی این نوع نخ بعد از انجماد و تبدیل مذاب به حالت جامد در یک فرآیند کششی پلیمر ها به طور نسبی آرایش پیدا کرده و به اصطلاح نیمه آرایش یافته را تولید می کنند.

FDY: نوعی نخ فیلانتی است که در اثر فرآیند حرارتی همزمان با کشش استحکام بالاتر و جمع شوندگی پایینتر دارد و به همین دلیل کیفیت بالایی داشته در پارچه ها و منسوجات کیفیت بالا، لباس های ورزشی و مبلمان منزل استفاده می گردد. این نخ برای تابندگی و بافندگی مستقیم استفاده می گردد. ساختار پلیمر ها در این نوع نخ منظم بوده و یکنواختی بالاتری دارد.

ITY: این نوع نخ که از دو جزء POY و FDY تشکیل شده که به دو روش تک مرحله ای یا دو مرحله تولید می گردد.  در روش تک مرحله ای هر دو جزء همزمان تولید شده و بوسیله جت های هوا بهم متصل شده و پیوند به صورت اینترمینگل ایجاد می گردد. در روش دو مرحله ای هر جزء مجزا تولید شده و و سپس با جت هوا اینترمینگل می شوند. این نوع نخ بدلیل جمع شوندگی متفاوت هر یک از اجزا با نام Bishrinkage هم شناخته می شود.

نخ اسپان

نخ اسپان با PCDT یا برش pet تولید می گردد و حالت حجیم و موجی دارد و در مصارف بافندگی و دوزنگی مورد استفاده قرار می گیرد.

نخ تکسچره

نخ های مولتی فیلامنت به این منظور مورد استفاده قرار می گیرند و در فرآیند های متفاوت با استفاده از تاباندن و کشش تولید می گردند و دو نوع عمده ATY (ایر تکسچره) و DTY (تاب مجازی) تقسیم بندی می گردند. این نوع نخ، بافت نرم و زیر دست مناسبی به مصرف کننده ارائه می کند.

DTY: نخ پلی استر تکسچره با تاب مجازی یا DTY که با فرآیند تاب مجازی کشیده و حجیم گردیده این کار به منظور نزدیک کردن خواص این نخ به الیاف طبیعی صورت می گیرد نخ های DTY در هنگام تولید کشیده شده و با تاباندن نخ و حرارت دادن تولید می گردند. این نوع نخ بدلیل زیر دست نرم و حجیم شدن در منسوجاتی مانند البسه، مبلمان منازل و فرش مورد استفاده قرار می گیرند.

ATY: نخ ایر تکسچره بدلیل لوپ های کوچک ایجاد شده شبیه الیاف اسپان می باشد و با توجه به اینکه زیر دستی شبیه پنبه دارند به الیاف پلی استر شبه پنبه نامیده می شوند. این نوع نخ در تولید البسه، لباس ورزشی، فرش و جوراب کاربرد دارد.

کاربرد نخ پلی استر

نخ های پلی استر به دلیل مقاومت کششی بالا جمع شوندگی پایین و درخشش مناسب در طیف وسیعی از محصولات کاربرد دارند.

پلی استرها به طور گسترده به عنوان مواد بسته بندی مانند بطری و ظروف، تولید الیاف و فیلامنت در نساجی، تهیه فیلم های عکاسی و تصویربرداری و … کاربرد دارد.

نحوه شستشوی منسوجات نخ پلی استر

با اینکه الیاف مصنوعی پلیمری در دمای خیلی بالا جمع شونده هستند ولی استفاده از آب سرد در مورد پلی استر ضروری نمی باشد. مقاومت بالای این الیاف به مواد شوینده سبب می شود این الیاف توصیه خاصی برای نوع شونده نداشته باشد و همچنین بدلیل مقاومت رنگی می توان البسه مشکی و رنگ های روشن را همزمان شست.

خشک کردن: هر چند استفاده از خشک کن توصیه نمی شود ولی  خشک کن با دمای پایین قابل استفاده است. ولی بهترین روش آویزان کردن البسه می باشد. تبخیر و از دادن سریع آب و  چین چروک کمتر پلی استر نسبت به دیگر الیاف سبب کاهش مصرف انرژی برای خشک کردن می گردد.

اتو : با توجه به اینکه در پارچه های پلی استر چروک کمی ایجاد می شود ولی برای از بین بردن چروک میتوان از اتو با دمای زیاد 110 درجه سانتی گراد استفاده کرد.

مزایای نخ پلی استر

در دنیای پوشاک و صنعت نساجی، نخ پلی استر به عنوان محصولی متمایز و جذاب به نیازهای این صنعت پاسخ می‌دهد. ویژگی‌های خاص این نخ، به عنوان مهمترین بازوی نوآوری در تولید محصولات نساجی معرفی می‌شود. در ادامه، به مزایای این نخ می پردازیم :

استحکام و مقاومت

نخ های پلی استر  به دلیل مقاومت و استحکام بالایی که دارند در منسوجات کاربرد ویژه داشته و برای تولید محصولاتی که به صورت روزانه در معرض تحرکات زیاد و تنش قرار دارند مناسب میباشد. به همین منظور در تولید البسه ورزشی و یونیفرم ها به کار میروند.

مقرون به صرفه و ارزان

بدلیل اینکه این نوع الیاف با استفاده از روش شیمیایی در حجم بالا تولید میگردد قیمتی به مراتب پایین تر از الیاف طبیعی داشته به همین دلیل برای تولیدات اقتصادی کاربرد زیاد دارد.

تطبیق پذیر

پلی استر در کاربردهای مختلفی استفاده می شود و اغلب با الیاف دیگر ترکیب می شود تا محصولی با کاربرد وسیعی ایجاد شود. به عنوان مثال، مخلوط‌های پنبه پلی‌استر برای ساخت لباس‌هایی که به استحکام بالایی نیاز دارند، اما همچنین قابلیت تنفس کمی دارند مورد استفاده قرار میگیرد.

بازیافت

پلی استر از جمله پلاستیک هایی است که ذوب پذیر بوده و به همین دلیل قابلیت تبدیل به محصولات دیگر دارد به همین دلیل میتواند جایگزین دیگر الیاف سنتزی نظیر پلی آمید ها مانند نایلون شود.

معایب نخ پلی استر

نخ پلی استر با ویژگی‌ها و مزایای خاص خود، انتخابی محبوب در تولید محصولات مختلف مانند پوشاک و تزئینات شده است؛ اما مانند هر ماده‌ای، نخ پلی استر نیز دارای معایبی است که در هنگام استفاده از آن باید به آن‌ها توجه کرد.

الکتریسیته ساکن

پلی استر به عنوان یک پلیمر مصنوعی بدلیل جذب رطوبت پایین تر از الیاف طبیعی الکتریسیته ساکن بالاتری داشته و به همین دلیل امکان  پرز شدن  دارد.

حفظ دما

پلی استر برای استفاده در مواردی که نیاز به حفظ گرما میباشد گزینه مناسب نیست و نسبت به سایر الیاف گرمای کمتری حفظ میکند و مانند پنبه و پشم عایق حرارتی مناسبی نمیباشد. البته این خاصیت سبب میشود در شرایط گرمتر حس خنکتری به پوست منتقل کرده و گزینه مناسب تری نسبت به سایر الیاف باشد. از الیاف پلی استر به صورت ترکیبی با سایر الیاف در منسوجاتی با کاربرد عایق مورد استفاده قرار میگیرد.

جذب آب

پلی استر به دلیل جذب آب پایینی که دارد برای مصارف مانند حوله و رختخواب گزینه مناسبی نسبت به الیاف طبیعی نمیباشد و از خواص ترکیبی این الیاف با الیاف طبیعی در این نوع صنایع استفاده میگردد.

تولیدکنندگان نخ پلی استر

در جدول زیر اسامی برخی از شرکت های مطرح جهان که در زمینه تولید الیاف پلی استر فعال هستند بهمراه برند آنها آورده شده است. در کشور ایران شرکت دانش بنیان تولیدی سیرنگ  با استفاده از تکنولوژی روز دنیا در زمینه تولید نخ های پلی استر فیلامنتی فعال می باشد و جزء بزرگترین تولید کنندگان داخلی می باشد.