آزمون جمع شدگی نخ پلی‌استر
(Shrinkage of yarn)
جمع شدگی نخ، در واقع کاهش طول نخ در اثر عملیات حرارتی می‌باشد. طول نخ قبل و بعد از عملیات؛ تحت تنش معینی اندازه گیری شده و به صورت درصدی از طول اولیه نخ بیان می‌شود. نتایج حاصل از این آزمون می‌تواند در پیش‌بینی ثبات ابعادی منسوج بعد از عملیات شستشو و عملیات حرارتی در دماهای بالا موثر واقع شود.
جمع شدگی نخ را می‌توان در شرایط مختلفی مانند آب جوش، هوای داغ و خشک، بخار اشباع و یا حتی بخار سوپر هیت اندازه گیری و گزارش کرد.
در آزمایشگاه شرکت سیرنگ، تست جمع شدگی در آب جوش و هوای خشک و داغ انجام می‌شود. تجهیزات مورد نیاز در این آزمون، کلاف پیچ، حمام آب جوش، آوِن با دمای بالا و دستگاه اندازه گیری می‌باشد.
فرایند آزمون جمع شدگی نخ پلی‌استر
(Shrinkage of yarn)
ابتدا کلاف‌ها را روی وسیله نگه دارنده قرار داده، سپس توسط دستگاه اندازه گیری طول(Shrinkage tester)، طول اولیه نمونه‌ها را اندازه گیری و در حافظه دستگاه ذخیره می‌کنیم. نمونه‌ها بسته به شرایط آزمون، داخل حمام آب جوش با دمای ۳ ±۱۰۰ درجه سانتی گراد و یا داخل آون با هوای خشک و داغ با دمای ۳± ۱۹۰ درجه سانتی گراد به ترتیب به مدت ۵±۳۰ و ۱± ۱۵ دقیقه قرار داده می‌شوند.. در پایان، نمونه‌ها را خارج کرده و پس از رسیدن به تعادل دمایی، طول ثانویه نخ‌ها را اندازه گیری می‌کنیم. قابل ذکر است که تنش اعمالی بر روی این نخ پنج صدم سانتی نیوتن بر دیتکس تنظیم می‌شود. جمع شدگی نخ با استفاده از طول اولیه و ثانویه توسط نرم افزار دستگاه بصورت درصد محاسبه می‌گردد.
استانداردها
- از استانداردهای موجود در این حوزه می‌توان ASTM D2259 ، ISO 18066 وISO 18067 و از استانداردهای داخلی می توان ISIRI 20095 و ISIRI 20096 را نام برد.
- برای تهیه نمونه‌های نخ (کلاف) از دستگاه کلاف پیچ خودکار استفاده می‌شود. محفظه آب جوش دارای پهنا و عمق مناسب بوده که نگه دارنده نمونه‌ها در آن ثابت و محکم قرار می‌گیرد.
- آوِن با دمای بالا، قابلیت تأمین هوای داغ تا دمای ۲۰۰ درجه را داراست. دستگاه اندازه‌گیری طول نمونه‌ها تنش مشخصی را بصورت خودکار به نمونه‌ها اعمال و طول نمونه نخ ها را با تفکیک پذیری ۰.۰۵mm تعیین می‌کند. جمع شدگی بر مبنای طول‌های اندازه گیری شده توسط نرم افزار دستگاه محاسبه می شود.
- به طور کلی تعیین جمع شدگی نخ بصورت کلاف، تک نخ، دستی و اتوماتیک قابل انجام است.
- به عنوان مثال، برای تعیین جمع شدگی نخ FDY با نمره ۵۰۰ دیتکس نمونه های نخ را به صورت کلاف تهیه کرده و با استفاده از فرمول ذکر شده در استانداردهای مربوطه و دستگاه کلاف پیچ (کلاف با ۱۰ دور)؛ فرایند آزمون جمع شدگی نخ پلی‌استر انجام می شود.
- طبق استاندارد ملی ایران به شماره ۹۲۵ درصد جمع شدگی نخ FDY حداکثر ۱۵ درصد می باشد.